piątek, 13 maja 2016

W szkole dziecięce serduszko tak bardzo tęskni…

"Nie zmuszajmy do aktywności, ale wyzwalajmy aktywność. Nie każmy myśleć, lecz twórzmy warunki do myślenia. Nie żądajmy, lecz przekonujmy. Pozwólmy dziecku pytać i powoli rozwijajmy jego umysł tak, by samo wiedzieć chciało."
Janusz Korczak



Tak rzadko w systemie edukacji dzieci pytamy je, jak się czują, co jest dla nich ważne, za czym tęskni ich serduszko. Zbyt często dzieci oceniamy, nadajemy im etykietki. W tradycyjnym systemie edukacji kluczowe jest by sprawić by dzieci opanowały podstawę programową, by podporządkowały się wizji dorosłych tego, co dla nich najlepsze. Sprawiedliwość opiera się na karach i nagrodach a kluczowe słowo to "zasługiwać".

A gdyby tak zaufać dzieciom. Popatrzeć na nie jak na istoty kompetentne, wiedzące co jest dla nich dobre i chcące się rozwijać, wzrastać i uczyć się o ile mają wybór i poczucie bycia wzięty pod uwagę.

Bardzo często pytam dzieci, co mogłoby się zmienić w szkole by było im łatwiej się uczyć, by miały z tego więcej radości. Odpowiedz jest stale taka sama. Dzieci mówią, jak ważne jest by nauczyciele wiedzieli jak trudno jest dzieciom przez 45 minut utrzymać nóżki w bezruchu, bo one bardzo chcą skakać, biegać. Marzą też by dorośli zrozumieli, że siedzenie w ławkach przez większość dnia jest dla dzieci po prostu trudne i chciałyby móc siedzieć na podłodze, chodzić w czasie lekcji czy nawet skakać, bo wtedy lepiej im się słucha i skupia.

Ważne jest dla mnie, że w ich wypowiedziach nie słyszę, że nauczyciele są niefajni czy że lekcje są nudne a materiał nieciekawy. Nawet w standardowej podstawie programowej dzieci znajdą dla siebie ciekawe kawałki, bo po prostu są naturalnie ciekawe życia i świata.

To czego dzieci potrzebują by wzrastać to poczucia bezpieczeństwa i poczucia, że mają znaczenie, że ich potrzeby są widziane i brane pod uwagę, w tym potrzeba ruchu i zabawy.

Prowadząc zajęcia z empatycznej komunikacji w różnych szkołach stale słyszę od dzieci, że tęsknią za ruchem, za tym by mogły pobiegać, poskakać i cześciej niż to jest zawyczaj im oferowane, mieć wpływ na to co robią.

Wierzę, że konieczna jest systemowa zmiana systemu edukacji a jednocześnie wydaje mi się, że wymaga ona czasu i przygotowania kluczowych aspektów. Ot choćby zmiany systemu kształcenia nauczycieli, wyposażenia ich w narzędzia pomagające budować współprace, dialog i zaufanie z dziećmi.

To co możemy już teraz to zobaczyć w dzieciach ludzi, którzy mają swoje potrzeby i w strukturze dialogu próbować szukać rozwiązań, które połączą potrzeby dorosłych (nauczycieli, rodziców) oraz dzieci. Wierzę, że wtedy dzieci będą mogły się efektywniej uczyć, będą miały dostęp do swojej kreatywności, budować wiarę w siebie.

I tutaj rodzi się pytanie: jak by to miało wyglądać w praktyce? Dla mnie inspiracją nieustanną jest NVC (ang. Nonviolent Communication) czyli podejście zakładające, że za wszystkim co robimy i mówimy oraz robią i mówią inni stoją potrzeby. Gdy patrzymy na siebie i innych nie przez pryzmat ocen, lecz przez pryzmat potrzeb możliwe jest tworzenie takiego kontaktu, gdzie wzajemne wzbogacanie życia, rozwój i współpraca są naturalne.

Tak wiec apeluję do nas dorosłych, do nauczycieli, rodziców - nim następnym razem powiesz dziecku, co ma robić lub ma nie robić, nim je na głos lub w myślach ocenisz ZATRZYMAJ SIĘ. Weź wdech a jeśli trzeba i drugi i zauważ co w danej chwili jest dla Ciebie ważne (jakie Twoje potrzeby są zaspokojone lub niezaspokojone) a także co jest ważne dla dziecka (jakie potrzeby dziecka są w danym momencie zaspokojone lub niezaspokojone).

Ważne są dla nas słowa Janusza Korczaka: „Wszystko co osiągnięte tresurą, naciskiem, przemocą jest nietrwałe, niepewne, zawodne.”, dlatego chcemy nauczyć dzieci współpracy na zasadzie wolności, zaufania i dialogu, bo wtedy nauka nabiera sensu i jest dużo, dużo bardziej efektywniejsza. Nie trzeba walczyć, kontrolować lecz wzajemnie się szanować  Wzajemnie czyli jest miejsce na to co ważne dla dzieci jak i dorosłych.